Schotse blikvangers

Bij vuurtorens heeft ieder zijn of haar eigen al dan niet romantische ideeën over hoge torens die op verlaten locaties de elementen trotseren. In Schotland klopt dat in veel gevallen. Het bijzondere van al die Schotse vuurtorens is dat de meeste zijn gebouwd door één dynastie van civiel ingenieurs: de familie Stevenson.

Overal langs de Schotse kust, van Mull of Galloway in het zuiden tot aan Muckle Flugga op Shetland in het uiterste noorden, staan vuurtorens van de Northern Lighthouse Board die ontworpen zijn door de familie Stevenson, in totaal meer dan 70 stuks. Deze dynastie van civiel ingenieurs zorgde ervoor dat tussen 1811 (Bell Rock Lighthouse) en 1937 (Pentland Firth,
Orkney) de Schotse kust een stuk veiliger werd. Hier en daar zijn deze scheepsbakens ware huzarenstukjes als het gaat om de bouw, aangezien het gros is neergezet in een tijd dat moderne hijskranen en grondverzetmachines nog niet bestonden en de locatie op zijn zachtst gezegd afgelegen is. Alles was gebaseerd op handkracht, van de hijsinstallaties tot en met het metselwerk en de egalisatie van de locatie. Doorgaans was alleen steen ter plekke ruim voorradig.

Robert Stevenson
Robert Stevenson werd als civiel ingenieur in 1797 aangesteld als ontwerper voor de Northern Lighthouse Board (waar hij bijna een halve eeuw zou blijven werken), die tot taak had de Schotse kusten te voorzien van veilige scheepsbakens. Zijn eerste project was Bell Rock, voor de kust van Angus. In zijn boek ‘An Account of the Bell Rock Lighthouse’ uit 1824 doet
Stevenson uitgebreid verslag van de constructie tussen 1807 en 1810 van deze vuurtoren, die op een rif pakweg 30 kilometer buitengaats van de monding van de rivier de Tay staat. Dat rif zorgde eeuwenlang voor schipbreuken en de verantwoordelijke scheepvaartautoriteiten besloten in 1799 dat de route richting de riviermonding veiliger moest.

Voor deze klus kwamen ze uit bij de nog vrij jonge civiel ingenieur Robert Stevenson. Diens ontwerp werd voorgelegd aan de destijds gevierde ingenieur John Rennie, die nogal wat aanpassingen voorstelde – die Stevenson vervolgens negeerde – maar tegenwoordig zijn de historici het er over eens dat Stevenson de volledige credits verdient voor Bell Rock. Aangezien Bell Rock ver op zee ligt en alle bouwmaterialen dus met boten aangevoerd moesten worden en de locatie gevaarlijk was (alleen bij eb was het bijvoorbeeld mogelijk om de fundering te leggen) mag de constructie een gedurfd staaltje bouwkunst genoemd worden. Met dit project vestigde Stevenson zijn naam en legde hij de basis voor een vuurtoren-dynastie.

Benieuwd naar het hele artikel? Je leest het in de nieuwe Great Britain Magazine. Bestel ‘m hier!